در انجام هر کاری یادگیری نکات و مقررات حقوقی و الزامات قانونی مربوط به آن بسیار اهمیت دارد که مقوله صادرات کالا نیز از آن مستثنی نیست. از آنجا که تجارت با تعاملات بین‌المللی گره خورده، بنابراین نیاز است که صادرکنندگان به خوبی با نکات مهم تجارت بین‌الملل و قانون صادرات کالا آشنا باشند تا کمتر در معرض دعاوی حقوقی قرار بگیرند.
در این خصوص ده‌ها مورد آیین‌نامه، قانون و قرارداد حقوقی وجود دارد که بهتر است قبل از شروع فرایند صادرات کالا، آنها را با دقت مطالعه کنید. ضمن آنکه یک صادرکننده موفق و به طور کل یک بازرگان کارکشته، همواره باید از دستورالعمل‌ها، رویهها و فرایندهای جدید ادارای که توسط نهادهای عموما دولتی صادر می‌شود، آشنایی کامل داشته باشد.
۱- سازمان‌های درگیر با صادرات را بشناسید.
سازمان‌ها و نهادهای مختلفی در زمینه تجارت و بازرگانی وجود دارند که بهتر است با آنها ارتباط داشته باشید. برخی از آنها به شما خدماتی را جهت صادرات کالا انجام می‌دهند. به عنوان مثال، اتاق بازرگانی نقش کلیدی را در فرایند صادر کردن کارت بازرگانی دارد یا آنکه کنسولگری‌های ایران در سایر کشورها می‌توانند به شما در بازاریابی صادراتی کمک کنند. بنابراین بسته به موارد مختلف می‌توانند در یکی از مراحل و زنجیره صادراتی به شما کمک کنند. بهتر است با این دست نهادها و افراد کلیدی آنها ارتباط برقرار کرده و شبکه‌سازی کنید. نهادهای صادراتی طیفی از سازمان‌های دولتی، تعاونی، خصوصی و تشکل‌ها را دربر می‌گیرد.
ضمن آنکه بهتر است معمولا اخبار، رویدادها و تحولات مربوط به این سازمان‌ها را پیگیری کنید. برای اطلاع دقیق از این نهادها و خدمات هر کدام از آنها، مقاله زیر را مطالعه کنید.
۲- با چگونگی بازاریابی صادراتی آشنا شوید.
بعد از آنکه برای صادرات به روش مستقیم و بدون واسطه عزم خود را جزم کردید، اکنون وقت آن است که برای کالاهای خود در کشور مقصد مشتری پیدا کرده یا به عبارتی بازاریابی صادراتی انجام دهید. بازاریابی صادراتی اولین محک جدی برای شناخت بازار کشور مقصد و آشنایی با کلیات آن است. حتی امکان دارد بعد از این اقدام از صادرات کالا به آنجا منصرف شده یا محصولات دیگری را ارسال کنید.
بازاریابی بین‌الملل از آن جهت پیچیده بوده که فاکتورهای متعددی از قبیل فرهنگ و آداب و رسوم، قوانین کشور مقصد، قوانین بین‌المللی تجاری، وضعیت بازار کشور مقصد و بسیاری نکات دیگر در آن دخیل هستند.
۳- به رویه‌های گمرکی و ترخیص کالا مسلط باشید.
فرایندهای گمرکی و ترخیص کالا یکی از اصلی‌ترین اقداماتی است که یک بازرگان باید در صادرات یا واردات کالا انجام دهد. ترخیص کالا فرایندی است که طی آن ورود یا خرج یک کالا به یک مقصد خاص قانونی خواهد شد. در غیراینصورت آن کالا قاچاق محسوب خواهد شد.
بنابراین اطلاع از رویهها و فرایندهای انجام کار در این نهاد، برای صادرکنندگان بسیار حیاتی خواهد بود. به محض ورود کالا به گمرک تا لحظه خروج کالا از آن، فرایندهای مختلفی رخ خواهد داد. ممکن است فرایند ترخیص برخی از کالاها دارای رویه‌های متفاوتی بوده یا آنکه به مجوزهای بیشتری نیاز داشته باشند. گاه محموله‌های برخی از بازرگانان تازه کار به علت عدم آشنایی با فرایندها، برای مدت‌ها در انبارهای گمرک خاک خواهند خورد یا فاسد می‌شوند.
۴- نکات مربوط به بیمه را بدانید.
بسیاری از محموله‌های صادراتی در بین راه بنا به دلایل مختلف ممکن است از بین رفته یا آنکه دیگر قابل استفاده نباشند. هر کدام از راه‌های جاده‌ای، دریایی، هوایی و ریلی خطرات خاص خود را به همراه دارند. ضمن آنکه برخی از کالاها ممکن است بنا به دلایل دیگری همچون طولانی شدن فرایندهای گمرکی یا موارد دیگر ارزش خود را از دست بدهند. بیمه‌های بار صادراتی هر کدام دارای تفاوت‌ها و شباهت‌هایی با یکدیگر هستند.
به عنوان مثال، برخی از آنها صرفا یک سری خطرات عمومی را پوشش می‌دهند. اما در عوض برخی دیگر، تعداد قابل توجهی از خطرات را پوشش می‌دهند که به طبع قیمت آنها نیز متفاوت است. ضمن آنکه به طور کل بیمه‌نامه‌ها برخی خطرات خاص را پوشش نمی‌دهند.
۵- حملونقل کالا و روش‌های آن
همانطور که اشاره شد برای حمل کالا معمولا روش‌های مختلفی از قبیل جاده‌ای، هوایی، ریلی و دریایی وجود دارد که انتخاب آنها برای صادرات کالا به فاکتورهای متعددی بستگی دارد. هر روش مزایا و همچنین معایب خاص خود را داشته و نمی‌توان گفت بهترین روش حمل کالا در صادرات کدام است.
روش‌های حمل کالا را می‌توان از منظر میزان مسئولیت و صادرکننده در حمل کالا نیز تقسیم‌بندی کرد که اشاره به روش‌های کریر و فورواردر دارد. این دو روش به لحاظ نحوه ارسال کالا، هزینه‌ها و مسئولیت‌های حمل، با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند.
در انتخاب روش حملونقل کالا برای صادرات، باید به نکات مختلفی توجه کرد تا کالای مورد نظر بدون هیچ‌گونه کاهش ارزش به مقصد برسد. به عنوان مثال، ممکن است کشتی و حملونقل دریایی مناسب حمل برخی کالاها نباشد یا برعکس. با مطالعه مطلب زیر مهم‌ترین نکات را در خصوص روش‌های حمل کالای صادراتی بدانید.
۶- به اصول مکاتبات بازرگانی خارجی مسلط باشید.
تجارت ملزم به برقراری ارتباطات با اشخاص و شرکت‌های خارجی است. بنابراین باید کاملا به زبان، فرهنگ، آداب و رسوم و قوانین کشور هدف آشنایی داشته باشید. از این مساله مهم‌تر، اصول و قواعد حاکم بر روابط تجارت بین‌الملل است.
مکاتبات تجاری مهم‌ترین شیوه برقراری ارتباطات تجاری شکل می‌دهند که خود به روش‌های مختلفی از جمله نامه‌نگاری، ارسال ایمیل، شبکه‌های اجتماعی و برخی روش‌های دیگر تقسیم‌بندی می‌شود. از طرفی، در مکاتبات بازرگانی خارجی باید به چگونگی عقد قراردادهای تجاری بین‌المللی و در نظر گرفتن قوانین این حوزه توجه کرد. مقاله زیر حاوی نکات مهمی در خصوص مکاتبات بازرگانی خارجی است.
۷- یادگیری اصطلاحات مهم بازرگانی خارجی
تسلط بر زبان تجارت بین‌الملل از آن جهت اهمیت دارد که هر کدام از آنها دارای بار معنایی و حقوقی خاص خود هستند. در واقع هر یک از این اصطلاحات دارای تعریف خاص خود بوده که در عقد قراردادهای تجاری یا بسیاری از موارد دیگر باید به آنها توجه کرد.
این اصطلاحات ده‌ها مورد از واژگان تجارت بین الملل را در بر می‌گیرد که یک بازرگان کارکشته باید به تعداد قابل توجهی از آنها مسلط باشد. برخی از این اصطلاحات مربوط به گمرک و ترخیص کالا، برخی دیگر مرتبط با حملونقل کالا یا مسائل بانکی و ارزی است.
یکی از مهم‌ترین مباحث در این خصوص، بحث اینکوترمز بوده که به یک سری قواعد در زمینه صادرات کالا اشاره دارد.
۸- چگونگی نقل‌وانتقال ارزی
تبادلات بانکی و نقل‌وانتقال ارزی یکی از مهم‌ترین بخش‌های زنجیره صادراتی است. چرا که صادرکننده نیاز دارد با اصول بانکداری بین‌الملل و حقوق بین‌الملل به خوبی آشنا باشد. تفاوت‌های حقوقی و بانکی میان کشورهای مختلف را درک و شناسایی کند.
خصوصا آنکه کشورمان سال‌ها است که با تحریم‌ها دست و پنجه نرم می‌کند و این موضوع حساسیت تبادلات بانکی را دو چندان می‌کند. از طرف دیگر صادرکنندگان نیاز به تامین ارز و مباحثی همچون تعهد ارزی دارند. این در حالی است که نوسانات چند سال اخیر بازار ارز باعث ایجاد مشکلاتی در این خصوص برای تجار و بازرگانان شده است.
در نقل‌وانتقال ارزی روش‌های مختلفی جهت تبادل پول و پرداخت وجود دارد که هر کدام از این روش‌ها دارای ریسک‌های متفاوتی برای خریدار و فروشنده است. انتخاب و توافق بین خریدار و فروشنده جهت انتخاب یکی از این روش‌ها بستگی به فاکتورهای متعددی دارد.
