تجارت بین الملل نیز مانند هر تجارت دیگری دارای قاعده و قانون خاص خودش است. یکی از این قواعد قاعده FOB است.این قاعده از مهم ترین قوانین اینکوترمز به حساب می اید.
این کلمه که درواقع یک اصطلاح در تجارت بین المللی می باشد، از جمله اصطلاحات پر کاربرد و تعیین کننده وظایف هر یک از طرفین می باشد. در این مطلب شما را با قاعده FOB بیشتر آشنا می کنیم.
قاعده FOB چیست؟
کلمه FOB درواقع مخفف کلمه Free on Board است که معنی آن می شود تحویل بر روی عرشه کشتی. براساس این قاعده، فروشنده کالاها را روی کشتی مورد نظر به خریدار تحویل می دهد و دیگر مسئولیت های آن ها برعهده خریدار خواهد بود.
دیگر از این پس تمام ریسک هرگونه خسارتی برعهده خریدار خواهد بود. ریسک اسیب در قاعده FOB حتی می تواند شامل مفقود شدن کالاها در حین حمل و نقل نیز باشد. درواقع هرگونه خسارتی برعهده خریدار خواهد بود.
نحوه انتقال ریسک در قاعده FOB
در این قاعده و قانون ابتدا تعیین می شود که کالاها در کدام کشتی جابجا و به خریدار تحویل داده شود. و یا این که فروشنده در این حالت کالا را تهیه می نماید. بعد از آن که تحویل کالا انجام شود، یعنی ریسک انتقال نیز انجام شده و هر گونه خسارت برعهده خریدار می باشد. این اتفاق هنگامی می افتد که کالا بر روی عرشه کشتی قرار می گیرد.
روش حمل و نقل در قاعده FOB
از قاعده FOB صرفا در زمانی استفاده می شود که روش انتقال روش آبراهی و دریایی می باشد. اغلب در زمان های که انتقال کالا روی کشتی صورت می گیرد، این قاعده استفاده می شود. اگر کالا را از قبل در کنار کشتی و برای نمونه در یک ترمینال کانتینری به مقصد تحویل دهند، در این زمان می توان از قاعده های دیگر مانند قاعده FCA استفاده کرد.
ترخیص کالا برای صادرات و واردات در قاعده FOB
اگر احتیاج باشد، فروشنده باید برای صادرات کالاها، اقدامات ترخیص را انجام دهد. اما در موضوع واردات کالا، فروشنده را نمی توان مسئول دانست، زیرا فروشنده هیپگونه وظیفه ای نسبت به ترخیص کالا یا ترانزیت کالاها از کشور ثالثی که محل گذر کالاها می باشد، ندارد. همچنین در این شرایط، فروشنده هیچگونه وظیفه ای مبنی بر پرداخت عوارضی نخواهد داشت.
مسئولیت های خریدار و فروشنده در روش FOB
در هر قاعده و قانونی، خریدار و فروشنده وظایفی را برعهده دارند. در این قانون FOB نیز این وظایف به شرح زیر می باشند،
وظایف عمومی
در این بخش خریداری وظیفه دارد تا تمام هزینه های خرید کالا را بپردازد و فروشنده نیز موظف است تا صورتحساب را تهیه کرده و اقدامات منوط به تحویل و تهیه کالا را انجام دهد. می توان بجای استفاده از سندهای کاغذی، از سندهای الکترونیکی استفاده کرد که این موضوع نیز براساس توافق طرفین انجام می شود.
تحویل کالاها
در ابتدا گفتیم که فروشنده در قاعده فوب موظف است تا کالا را بروی بندر و نقطه بارگیری و کشتی مورد نظر تحویل دهد، که زمان این تحویل از قبل تعیین شده است. در صورتی که بازه زمانی خاصی برای تحویل کالاها صورت نگیرد، بهتر است تا قبل از پایان زمان توافق برای تحویل کالا اقدام شود. بعد از آن که تحویل کالا بر روی کشتی انجام شد، ریسک کالا نیز برعهده خریدار می باشد.
قرداد حمل و نقل کالا
در حالت کلی فروشنده در جهت عقد قرارداد با خریدار وظیفه ای ندارد اما در صورتی که خریدار بخواهد باید تمام اطلاعات مربوط به هزینه ها، ریسک، تمهیدات نقل و انتقال و… طی یک قرارداد ذکر شود تا اقدامات لازم برای نقل و انتقال انجام شود. هزینه های مروبط به حمل و نقل تا قبل از تحویل کالاها، تماماً برعهده فروشنده می باشد.
بیمه
در اصل فروشنده هیچگونه ضمانتی در قبال بیمه به خریدار لازم نیست که بدهد. اما اگر خریداری بخواهد فروشنده موظف است تا تمام اطلاعات مربوط به ریسک کالا و هزینه های مربوط به بیمه آن را در اختیار خریدار قرار بدهد.
سند تحویل کالا
در زمان تحویل کالا، فروشنده موظف است تا سندی منوط بر تحویل کالا به خریدار تهیه کند و خریدار نیز وظیفه دارد تا سند را قبول کند. اگر خریدار در رابطه با کالاها، درخواست مستندات بیشتری کرد، لازم است تا فروشنده با وی همکاری کند.
تشریفات گمرکی
در برخی موارد لازم است تا فروشنده اقدامتی را در جهت صادرات کالا در کشور مبداء انجام دهد. برخی از این موارد دریافت پروانه صادرات، بازرسی قبل از حمل کالاها، برگه گواهی ایمن برای صادرات کالا و… می باشند. به علاوه این ها فروشنده موظف است تا با ریسک و هزینه خریدار به او کمک کند تا مدارک لازم برای واردات کالا یا ترانزیت کالاها را تهیه کند.
بازرسی، بسته بندی و نشانه گذاری کالاها
در مورد بازرسی و بسته بندی و نشانه گذاری تمام هزینه ها برعهده فروشنده می باشد. علاوه براین توجه داشته باشید که بسته بندی و علامت گذاری هر کالا براساس نوع کالا تعیین می شود.
هزینه ها
تمام هزینه ها قبل از تحویل کالا بر عهده فروشنده می باشد مگر درمواردی خاص مانند هزینه سند تحویل، هزینه ها و سند گمرکی و مالیات های مرتبط با صادرات کالا که همواره برعهده خریدار می باشد. بعد از تحویل کالا نیز تمام هزینه ها برعهده خریدار است.
اعلام ها
در نهایت فروشنده باید اعلامیه تهیه کند که نشان دهنده، تحویل کالا یا عدم تحویل آن در زمان مشخص شده باشد. در برابر این اعلامیه، خریدار نیز اعلامیه برای فروشنده تهیه و ارسال می کند که شامل اطلاعاتی مانند نام کشتی، نقطه بارگیری، زمان تحویل در بازه زمانی مورد توافق، ایمنی حمل و نقل و… باشد.
مزیت استفاده از روش FOB
در این روش بطور دقیق مشخص می شود که تحویل کالاها کجا انجام می شود و از آن پس به بعد تمام وظایف برعهده خریدار می باشد.
از آنجایی که تمام هزینه ها تا قبل از تحویل کالا برعهده فروشنده است، خریدار می تواند محاسبه دقیقتر و راحتتری را درباره نقل و انتقالات بعد از تحویل انجام دهد.
تعیین وضعیت بیمه کالاها در این قاعده بطور دقیق مشخص می شود. به این شکل که ابتدا تمام هزینه های بیمه برعهده فروشنده و بعد از تحویل آن ها، تماماً برعهده خریدار خواهد بود.
در این قاعده، چون تمام قوانین از پیش تعیین شده هستند، هر یک از طرفین به خوبی از وظایف خود آگاه است و با توجه به این شفافیت ها، کارهای نقل و انتقالات راحتتر پیش خواهد رفت.
